Πολύ συχνά, δέχομαι ερωτήσεις από φίλους και γνωστούς σχετικά με το γιατί εμφανίζεται πονοκέφαλος μετά την κατανάλωση μπίρας. Αυτό το επαναλαμβανόμενο ερώτημα αποτέλεσε το έναυσμα για να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα και να καταγράψω τις σκέψεις μου στο παρακάτω άρθρο.
Λόγοι που η κατανάλωση μπίρας προκαλεί πονοκέφαλο.
Αρχικά, η απάντηση στην ερώτηση « η μπίρα προκαλεί πονοκέφαλο;» είναι "Ναι, μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο υπό κάποιες προϋποθέσεις"
Πάμε να τα αναλύσουμε ένα προς ένα
1. Αφυδάτωση
Η αφυδάτωση κατά την κατανάλωση της μπίρας είναι ίσως ο πιο συχνός λόγος που μπορεί η μπίρα να προκαλέσει πονοκέφαλο. Γιατί γίνεται αυτό;
Υπεύθυνο για αυτό είναι το αλκοόλ. Η αιθυλική αλκοόλη ή το οινόπνευμα πιο απλά δρα ως διουρητικό αυξάνοντας την απώλεια υγρών στο σώμα μας. Ως γνωστό, η απώλεια υγρών προκαλεί αφυδάτωση η οποία είναι και ένας από τους πιο συχνούς λόγους κεφαλαλγίας.
Γιατί όμως το αλκοόλ προκαλεί αφυδάτωση;
Γιατί αναστέλλει την αντιδιουριτική ορμόνη ADH (βασοπρεσίνη). Το αλκοόλ μειώνει δηλαδή την έκκριση της βασοπρεσίνης (η βασοπρεσίνη αναφέρεται και ως αγγειοπιεσίνη ως μεταφραση της βασοπρεσίνης vas = αγγείο, + press in
Με απλά λόγια, το αλκοόλ προκαλεί μείωση της ADH οπότε τα νεφρά αποβάλλουν περισσότερο νερό στα ούρα. Η μείωση του νερού στο σώμα μας σημαίνει μείωση νερού στα κύτταρά μας άρα και στα κύτταρα του εγκεφάλου μας. Αποτέλεσμα να συρρικνώνεται ελάχιστα ο εγκέφαλός μας. Με την συρρίκνωση αυτή τραβιούνται οι μήνιγγες του εγκεφάλου (είναι οι μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο) και ως συνέπεια τελικώς να νιώθουμε πονοκέφαλο.
Επίσης, με την αυξημένη ούρηση έχουμε απώλεια ηλεκτρολυτών όπως νάτριο, κάλιο και μαγνήσιο η έλλειψη των οποίων επίσης προκαλεί πονοκέφαλο
2. Αγγειοδιαστολή
Το αλκοόλ επίσης προκαλεί και διαστολή των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο. Αυτό συμβαίνει :
είτε γιατί αυξάνει την απελευθέρωση μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ) των αιμοφόρων αγγείων,
είτε γιατί μειώνει την μετακίνηση των ιόντων ασβεστίου στα κύτταρα των αγγείων
είτε γιατί παράγεται ακεταλδεϋδη (ως προϊόν μεταβολισμού του αλκοόλ) η οποία προκαλεί αγγειοδιαστολή.
3. Ισταμίνη στην μπίρα
Η ισταμίνη είναι μια οργανική αζωτούχος ένωση η οποία παράγεται από την αποκαρβοξυλίωση του αμινοξέος ιστιδίνης.
Αυτή η διαδικασία γίνεται μέσω μικροοργανισμών που περιέχουν το αντίστοιχο ένζυμο και δείχνει ίσως μια μικροβιακή επιβάρυνση της μπίρας.
Συνήθως μπίρες με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ισταμίνη είναι οι απαστερίωτες μπίρες, οι αφιλτράριστες, μπίρες με υψηλότερο pH και μπίρες που μπορεί να περιέχουν βακτήρια όπως lactobacillus, pediococcus και wild yeasts.
Όπως και το αλκοόλ, έτσι και η ισταμίνη προκαλεί αγγειοδιαστολή των εγκεφαλικών αγγείων.
4. Δευτερογενείς ουσίες (congeners)
Οι δευτερογενείς ουσίες, γνωστές και ως congeners, αποτελούν φυσικά παραπροϊόντα της διαδικασίας της αλκοολικής ζύμωσης. Η παρουσία τους στη μπίρα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς διαμορφώνουν το οργανοληπτικό προφίλ της, συμβάλλοντας καθοριστικά τόσο στο άρωμα όσο και στη γεύση της μπίρας.
Στην κατηγορία των δευτερογενών αλκοολών περιλαμβάνονται ουσίες όπως η προπανόλη, η ισοβουτανόλη, η ακεταλδεΰδη, καθώς και διάφοροι εστέρες, όπως ο οξικός αιθυλεστέρας. Επιπλέον, συναντώνται οργανικά οξέα όπως το γαλακτικό οξύ και το οξικό οξύ, αλλά και η ένωση διακετύλιο, μεταξύ άλλων.
Οι ενώσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα να προκαλούν αγγειοδιαστολή, διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση κεφαλαλγιών όπως είδαμε και παραπάνω.
Γιατί σε κάποιες μπίρες πονάς και σε άλλες όχι;
Πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι μερικές μπίρες προκαλούν πονοκέφαλο, ενώ άλλες όχι. Αυτό το φαινόμενο εξαρτάται από διάφορους παράγοντες που σχετίζονται τόσο με τα χαρακτηριστικά της μπίρας όσο και με τη συμπεριφορά του καταναλωτή. Παρακάτω περιγράφονται οι σημαντικότεροι :
Το είδος της μπίρας (π.χ. lager, IPA, stout): Κάθε κατηγορία έχει διαφορετική σύσταση και χαρακτηριστικά.
Ο αλκοολικός βαθμός: Υψηλότερος αλκοολικός τίτλος μπορεί να αυξήσει την επίδραση.
Αν η μπίρα είναι αφιλτράριστη ή φιλτραρισμένη: Η επεξεργασία μπορεί να επηρεάσει τα παραπροϊόντα της ζύμωσης.
Ο ρυθμός κατανάλωσης: Η ταχύτητα με την οποία καταναλώνεται η μπίρα παίζει ρόλο στην απορρόφηση του αλκοόλ.
Το αν έχει προηγηθεί φαγητό ή κατανάλωση νερού: Η παρουσία τροφής και ενυδάτωσης επηρεάζει τον μεταβολισμό του αλκοόλ.
Τί γίνεται για όμοιες μπίρες;
Ακόμα και δύο μπίρες ίδιου τύπου, όπως δύο lagers με ίδιο αλκοολικό βαθμό, μπορεί να προκαλέσουν διαφορετική ένταση ή ακόμα η μια μπίρα να προκαλεί πονοκέφαλο και η άλλη καθόλου. Οι λόγοι αυτοί μπορεί να είναι:
Διαφορετική ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα: Περισσότερο CO₂ οδηγεί σε ταχύτερη απορρόφηση του αλκοόλ.
Διαφορετική συγκέντρωση ισταμίνης: Η ισταμίνη επηρεάζει τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων όπως ήδη προαναφέρθηκα παραπάνω.
Διαφορετικό βαθμό φιλτραρίσματος: Επηρεάζει τη σύσταση και τα παραπροϊόντα της μπίρας.
Διαφορά στη φρεσκάδα: Μια φρέσκια μπίρα μπορεί να έχει διαφορετική επίδραση από μια παλαιότερη.
Ποικιλία στην ποιότητα του νερού: Διαφορετική περιεκτικότητα σε νάτριο ή άλλα συστατικά μπορεί να επηρεάσει την αγγειοδιαστολή.
Πώς να το αποφύγεις
Αν θες να πιεις μπίρα χωρίς να έχεις πονοκέφαλο ή τουλάχιστον να μειώσεις τα συμπτώματα, μπορείς να δοκιμάσεις τα παρακάτω βήματα:
Πίνε και νερό μαζί με την μπίρα. Έτσι βοηθάς το σώμα σου να μην αφυδατωθεί.
Πίνε αργά, όχι βιαστικά. Έτσι το αλκοόλ απορροφάται σταδιακά.
Φάε κάτι πριν πιεις. Το φαγητό βοηθά να απορροφηθεί πιο αργά το αλκοόλ.
Μην πίνεις πολλές αφιλτράριστες μπίρες μαζί.
Πρόσεξε τις πολύ δυνατές μπίρες (πάνω από 6,5% αλκοόλ).